Introductie

De uitbraak gedurende de herfst en winter 2006 van de virale ziekte blauwtong in onze contreien maakt het noodzakelijk de vector van deze ziekte nader te bestuderen. De winter van 2006 lijkt immers zeer kort te worden en gezien verschillende besmette herkauwers gedurende lange tijd viremisch kunnen blijven, bestaat er een ernstig risico dat de vectoren, die de volgende lente zullen verschijnen, zich opnieuw kunnen besmetten en de ziekte in 2007 dus terug opflakkert.

Als de wetenschappelijke wereld de autoriteiten op een doeltreffende manier wil bijstaan bij de bestrijding van deze ziekte zal in de nabije toekomst wetenschappelijk onderzoek terzake onontbeerlijk zijn. De diergeneeskundige afdeling van het Instituut voor Tropische Geneeskunde in samenwerking met de landbouwfaculteit van Gembloux, de faculteit diergeneeskunde van Luik en het centrum voor agrarisch onderzoek van Wallonië stelt daarom voor de volgende jaren enkele wetenschappelijke studies op het gebied van de vector te organiseren, die essentieel zijn voor het opstellen van aanbevelingen betreffende een aangepaste bestrijding van deze ziekte.


A. Het bestuderen van de vector
1. Registratie van mogelijke vectoren rond de uitbraken:

Het vangen van mogelijke vectoren rond plaatsen, waar blauwtong werd bevestigd, werd al in augustus 2006 gestart en heeft in november 2006 een financiering toegekend gekregen vanwege de Federale Overheidsdiensten - dienst contractueel onderzoek. Het doel van deze vangsten rond de haarden is te kunnen bepalen welke soorten Culicoïdes ter plaatse worden aangetroffen en aan te tonen welke van de gevangen soorten het virus in zich kunnen vermeerderen en vervolgens overdragen. Dit gebeurt door het virus op te zoeken in de volwassen wijfjes van de gevangen Culicoïdes. Gezien het aantal besmette knijten echter steeds zeer laag is en de huisdieren rond een besmetting met insecticiden worden behandeld, waardoor de knijten populatie daalt, is de kans dat een vector kan aangewezen worden klein. Bovendien zijn er nu reeds indicaties dat het virus in België door meer dan één Culicoïdes soort met verschillende gastheerspecificiteit wordt overgedragen. Bijgevolg is het essentieel dat deze vangsten rond haarden in 2007 worden voortgezet in geval zich in dat jaar nieuwe uitbraken van blauwtong aanmelden.
1.1. Het vangen der Culicoïdes
1.1.1. Het vangen van insecten met de verplaatsbare OVI en "John Hock" vallen
Procedure: van valavond tot zonsopgang worden mogelijke vectoren van het blauwtong virus, (Culicoïdes spp), aangelokt door middel van ultraviolet licht. Als de kleine insecten in de nabijheid van het licht komen, worden ze door een ventilator naar beneden gezogen en komen terecht in een recipiënt gevuld met een bewaarvloeistof. De vallen functioneren gedurende één of twee nachten vooraleer ze leeggemaakt worden. Vervolgens wordt de batterij vervangen of de val eventueel verplaatst.
De vangsten worden uitgevoerd ter hoogte van potentiële Culicoïdes broedplaatsen waar zich in de nabijheid huisdieren (runderen, schapen of paarden) bevinden. Met een GPS ontvanger worden de coördinaten van de plaats opgenomen en genoteerd. Tevens wordt een beschrijving van de plaats opgemaakt (opsomming van mogelijke broedplaatsen en vegetatietypes in de omgeving, soort huisdieren aanwezig in de omgeving, soort en aantal en mortaliteit der aangetaste dieren). Bij aanvang en einde van het koude seizoen zullen alle beschikbare vallen mee aangewend worden om zo goed als mogelijk de periode te bepalen waarin geen volwassen Culicoïdes voorkomen in België en bijgevolg geen transmissie kan gebeuren. Deze controle zal ook in verschillende staltypes uitgevoerd worden.
Materiaal: Voor het volgen van de uitbraken over België zijn een tiental vallen, 20 batterijen, 6 snelladers voor batterijen, 50 liter gedenatureerde ethanol, 10 min/max thermometers, 500 kleine en 100 grote recipiënten, alsook 2 GPS ontvangers nodig.
Uitvoering:
" Departement Diergeneeskunde van het ITG
" Unité d'Entomologie fonctionnelle et évolutive " van het FUSAGX te Gembloux en het " Départment de Parasitologie de l'Université de Liège "

1.1.2. Identificatie van de potentiële vectoren
Procedure: de vangstresultaten in alcohol 70% worden onderzocht, de Culicoïdes spp. worden eerst gescheiden van de andere insecten, vervolgens gesorteerd en geteld volgens soort of complex, de geslachten worden gescheiden en de niet tenerale wijfjes, die zich niet recent gevoed hebben en afkomstig zijn van uitbraakgebieden, worden overgebracht naar het labo voor virusdetectie. Resultaten worden genoteerd in een gegevensbank.
Materiaal: binoculaire stereoscopen, identificatiesleutels, recipiënten, dissectiemateriaal.
Uitvoering:
" Departement Diergeneeskunde van het ITG
" Departement " Lutte biologique et Ressources phytogénétiques " van het " Centre Wallon de Recherches Agronomiques " voor de torenvallen
" L'Unité d'Entomologie fonctionnelle et évolutive " te Gembloux